top of page
Yıldırım Nedir?
Yıldırım; bulutlar ile yer yüzeyi arasında gerçekleşen bir atmosferik elektriksel deşarj kanalıdır. Buluttaki tüm akım, yerdeki bir cisim ile bulut arasında açılan bu kanal içinden ilerler ve cisim üzerinde ani bir ısı, basınç ve enerji artışı oluşturur.
Paratoner ve yakalama çubuğu gibi yıldırımı üzerine çeken ürünlerin aksine, EvoDis® Sistemi yıldırımı koruduğu kuleden uzak tutar. Böylece kule üzerinde ve yakınındaki tüm cihazlar yıldırımdan korunur ve yıldırım kaynaklı hizmet kayıpları oluşmaz.
Yıldırım orta enlem kuşağındaki Afrika, Güney Asya, Kuzey Amerika, Güney Amerika ve Avustralya'da çok ciddi bir tehdit oluşturmaktadır.
Yıldırımı oluşturan bulut tipi genellikle "kümülatif" (düşey gelişimli) bulutlardır ve içinde farklı yükseklik seviyelerinde farklı yük gruplarını barındıracak kadar genişlerdir. Yıldırımın en sık oluştuğu bulut KümüloNimbus (Cb) adı verilen ve yerden 500-1000 metre yükseklikten başlayıp 12000 metre mertebesine kadar ulaşan bulut tipidir. KümüloNimbus içinde farklı bölgelerde yük kümelenmeleri vardır; bulutun tepesi pozitif(+) ve taban bölgesi negatif(-) yüklü, orta bölgesi ise nötrdür.
KümüloNimbus tabanındaki negatif(-) yükler, bulutun üzerinde bulunduğu bölgedeki toprağın negatif(-) yüklerini iter ve normal koşullarda nötr durumda olan bu alan pozitif(+) yüklenmiş olur.
A
B
Fırtına olgunlaştıkça buluttan yere doğru negatif(-) yük paketleri saçaklı kollar halinde ilerlemeye başlar (A) ve bunlara "Öncü Kollar" denir. Öncü kollar yüz metrelik adımlar halinde ilerler ve kendilerine hedef arar. Yerden 150-200 metre kadar yükseklikte bu kolların ilerlemesi tamamen durur ve bu noktada yer yüzeyinden ve üzerindeki bina, kule, ağaç ya da canlılar üzerinden pozitif(+) yük paketleri öncü kollara doğru yayınlanmaya başlanır (B).
Yerden yükselen yük paketlerinden biri ile öncü kollardan biri buluşur ve bir "iyonize kanal" oluşturur(C). Gökyüzünde oluşan bu iyonize kanala "Yıldırım" denir. Bulut içindeki bütün akım bu kanalın içinden ve yer yüzeyinde kanalın diğer ucundaki cisim gövdesinden ilerleyerek toprağa akar. Bu elektriksel deşarj sırasında "başarısız" yük paketleri yük transferini destekleyecek şekilde yıldırım kanalının içine doğru çekilir ve kaybolur.
Yıldırım kanalı gözümüze sadece bir kez oluşmuş gibi görünse de bulut kendini tamamen nötrleştirinceye kadar mikrosaniyeler içinde defalarca darbe vurur. Bu darbelerin her biri isabet ettiği cisim, yapı ya da canlı üzerinde ani basınç artışı ve sıcaklıkta 20.000 C'ye varan sıçramalar yaratır. Bu sebeple yıldırımın isabet ettiği noktada yapısal zararlar ve yangınlar görülür. Yıldırım elektronik cihazlara doğrudan zarar verir ve yıldırım akımının oluşturduğu elektromanyetik alan da bu cihazları yeniden kullanılamayacak hale getirir. Yıldırım canlılar üzerinde de ölümcül etkiye sahiptir.
o
C
Yıldırımın ZARARLARI
Yıldırımın isabet ettiği nokta kritik öneme sahiptir. Yer yüzeyindeki herhangi bir canlı, herhangi bir yapı ya da cisim iyonize kanalın açıldığı noktada ise yıldırımın zararlı etkilerine maruz kalabilir. Bu etkiler temel olarak basınçtaki ani artış sebebiyle patlamalar, güneşin sıcaklığının 5 katına varan ani ısı artışları sebebiyle yangın ve yanıklar, milyonlarca Voltluk gerilim değerleri sebebiyle elektrikle çalışan aletlerde geri döndürülemeyecek bozulmalar ve elektromanyetik alandaki ani değişimler sebebiyle elektronik cihazlarda hasarlardır.
Yıldırımın METAL KULELERE ZARARLARI
Telekomünikasyon (baz istasyonu) kuleleri, radyo - tv kuleleri, kule vinçler, yüksek gerilim nakil hatları kuleleri, rüzgar türbinleri, mobese kameraları direkleri ve meteoroloji istasyonu kuleleri gibi yüksek ve metal kuleler yıldırımın öncelikli hedefleridir.
Yıldırım kuleye isabet ettiğinde; yıldırım akımı kule gövdesi/bacakları üzerinden ilerleyerek toprağa ulaşır. Bu ilerleme sırasında kule üzerindeki tüm cihazlar ve varsa kule yanında bulunan konteyner içindeki hassas elektronik ekipman zarar görür. Saha servis dışı kalır, saha ekiplerinin müdahalesi ve bozulan cihazların yenilenmesi gerekir. Bu da yeni ürün masrafları ve ilave bakım/montaj maliyetleri ortaya çıkarır.
Metal kulelerin mutlaka yıldırımdan korunması gereklidir.
Dünyanın birçok bölgesinde metal kulelerin yıldırımdan korunması amacıyla paratoner/yakalama çubuğu türü yıldırımı kendi üzerine çeken ürünler kullanılmaktadır. Bu ürünler kule tepesine monte edilir, bir iletken kabloya bağlanır ve bu iletkenin diğer ucu kulenin dibinden topraklama sistemine bağlanarak yıldırım akımı için iletken bir yol oluşturulması hedeflenir.
Ancak, iletken kablo kuleye çok yakın ya da bitişik bağlanmak zorunda olduğu için, yıldırım akımı kule gövdesini daha iletken bir yol olarak görür ve kablo yerine kule gövdesinden toprağa doğru ilerler. Bu da kule gövdesindeki ve yanındaki konteynerdeki tüm cihazlara zarar vererek sahayı servis dışı bırakır.
Metal kuleler; paratoner veya yakalama çubuğu gibi yıldırımı kendi üzerine çeken ürünlerin kullanımı için doğru noktalar değildir.
Yıldırım metal kulelerden uzakta tutulmalıdır.
bottom of page